Koos van Zomeren - Alptraum. Stanley's laatste gems (2016)

Een hondenleven - maar wel een mooi hondenleven

'Een juweel van een boek, dat gaat over het leven en dood; over geloof, hoop en liefde, en over de twijfel aan de zin van dat alles. En dat geschreven in een stijl die ruimte biedt voor ironie, wrevel en melancholie. Wie wil er nog méér?' 

Dit schreef ik in mijn tijd als NRC-recensent over Koos van Zomerens Het Verhaal uit 1986. Het was des schrijvers 16e publicatie. Sindsdien verschenen van hem nog meer dan 40 titels.

Begonnen als journalist en bevlogen communist en socialist (mede-oprichter  van de SP, na vijf jaar nam hij afstand van de partij) is de nu 70-jarige Van Zomeren al meer dan de helft van zijn leven fulltime schrijver.
Hij is ook een verwoed wandelaar. De natuur heeft zijn grote belangstelling en veel van zijn werk gaat daar ook over. Sterker nog, als het eigenlijk over iets anders gaat, sleept Koos van Zomeren er altijd wel een observatie bij over de natuur ter plekke, een plant of een dier ('De ontlasting van gieren is verbazingwekkend genoeg volkomen steriel'), een berg of een dal, een water of een lucht. En dankzij zijn fragmentarische vertelstijl kan hij zich dat ook permitteren.

Van Zomeren bewandelt zijn verhalerspad met vaste tred, maar kijkt voortdurend om zich heen en stopt geregeld voor een herinnering, een anekdote, een moment van bezinning.
En zo schreef hij ook Alptraum (het Duits voor nachtmerrie), over het leven en de dood van zijn hond Stanley. Honden van 14 zijn bejaard, maar een terrier blijft ook dan een terrier en Stanley zag een gems in de bergen bij Grindelwald (Zwitserland), ging op jacht en viel 70 meter naar beneden. Zijn baas bedroefd en met schuldgevoel achterlatend: was ik die dag maar niet met Stanley op pad gegaan, had ik maar niet zoon Jan meegenomen die nog een stukje verder wilde, had ik maar beter opgelet. Ook de tocht met de stervende Stanley van dierenkliniek naar dierenkliniek laat de schrijver niet los. Had het anders gekund, had het anders gemoeten?

'In de auto, eerst in Grindelwald, later onderweg naar Interlaken, heeft Stanley nog twee keer een keel opgezet. Hartverscheurend. Maar of dat ook betekent dat hij pijn had, of dat hij zich van zijn ellende bewust was? Ik meen zelfs dat hij begon te worstelen om zich los te werken (al die tijd ruggelings bij Jan op de arm) - maar dat kan eigenlijk niet; of dat begrijp ik niet: hoe een hond met uitgebreide verlammingsverschijnselen kan beginnen te worstelen.'

In 2004 verscheen Het complete Rekelboek, over Van Zomerens vorige hond  Rekel die veelvuldig in zijn NRC-column optrad. Het was en is een bestseller bij hondenliefhebbers. Van Zomeren was niet van plan ook over Stanley een boek te vullen. Maar het verdriet over de dood van de hond en alle herinneringen die dat opriep leidden vanzelf tot het maken van notities en het maken van notities vanzelf tot dit boek. Ook in Alptraum zullen veel hondenliefhebbers zich herkennen. Maar hopelijk vindt het boek ook andere lezers. Dat is het waard.

Van Zomeren - inmiddels 70 - vraagt zich in het verhaal meermalen af of het zin heeft een nieuw hondenleven aan het zijne te binden. Want hoeveel jaar heeft hij zelf nog te gaan? En wat zal er met de hond gebeuren als hij eerder overlijdt?  Een google-onderzoekje leert dat hoe groter een hond is, hoe korter hij leeft. Een Great Dane (Duitse dog, leeftijdsgrens 6 - 8 jaar) zou dan de beste keus zijn. Maar Koos van Zomeren is - meldde hij zelf - digibeet en googlet dus niet. Uiteindelijk werd het toch weer een border collie meldt hij aan het slot van Alptraum. Er zit voor Koos van Zomeren nu niets anders op dan minstens 84 te worden.  En hopelijk doet hij dat schrijvend.