Peter van Lieshout – Slow motion (1974)

 

 

 

Slome beweging

 

Eerste deel: Harno Spitteheuvel staat op, kleedt zich aan en gaat naar het dorp om boodschappen te doen. Tweede deel: Nieuwsgierig gemaakt door een aantal lokkende anonieme brieven vertrekt Harno Spitteheuvel (af en toe 'ik' genoemd, zodra de schrijver geëmotioneerd raakt) naar een villa in Zuid-Limburg, waar hem door een broer en zus iets onduidelijks wordt meegedeeld over zijn lotsbestemming: 'Eenentwintig is de Voleinding. De Weg van het Inzicht, de Weg van Horus is de route van de adelaar, verdeeld in samenhangende etappes -- het is een weg die je op je eentje af moet leggen.'

Dat doet Harno dus en vanaf dat moment is er geen touw meer vast te knopen aan alle flarden dromen, herinneringen en gebeurtenissen die de hoofdpersoon beleeft of herbeleeft. Derde deel: Harno geeft toe dat hij alles verzonnen heeft. 'Harno ging voor het raam staan en zag diep beneden zich zijn vrouw uit de bus stappen en voorzichtig om een betonmolen heen lopend door het mulle zand naar de lift komen, met een vijgemand vol boodschappen in haar hand en een druipend regenkapje op haar hoofd. De schrijver zoog zijn wangen naar binnen, draaide zich om, stak een sigaret aan en sloeg met z'n vrije hand een nietje door de linkerbovenhoeken van zijn verhaal, met een definitieve klap.'

Zoals ik het hier naar eer en geweten heb samengevat is het natuurlijk een nogal onzinnig boek dat Peter van Lieshout onder de titel Slow Motion heeft geschreven. Maar in de praktijk valt dat enorm mee. Je begrijpt er weliswaar geen snars van, maar het laat zich prima lezen, omdat Van Lieshout een mooie onnadrukkelijke stijl heeft: 'Vlak voor het ene moment waarop ik het allemaal onmogelijk meer houden kan, laat haar mond mijn penis los, ze richt zich op en duwt me achterover. Ze glijdt over me heen voor de alles opslokkende en inhalerende laatste cadans, iedere hand is gauw met bil gevuld en in de billen zijn spieren aan de slag. Het duurt maar even. Dan is ook de koffie klaar. Kleenex, en plannen voor de dag.'

Waarom hierna in een witte ruimte het zinnetje 'De spiegel kaatst geen beeld meer terug, nooit meer' volgt is me een raadsel, maar het zal wel iets te maken hebben met de 'vervreemding' die Van Lieshout vooral in het tweede en derde deel van het boek kennelijk beoogt. Alhoewel ook in die delen mooie fragmenten voor komen, gaat het op den duur toch wel irritatie opwekken dat je ze niet kunt plaatsen in de context van een verhaal.

Mij beviel dan ook het eerste deel van het boek het best, waarin Van Lieshout uiterst gedetailleerd en traag -- vandaar ook de titel Slow Motion, mag ik haast wel veronderstellen -- het opstaan en toilet maken van de hoofdrolspeler beschrijft. Eerst vier pagina's beschrijving van de omgeving van het huisje, dan zes pagina 's bijkomen van het wakker worden (pluisje uit de navel weghalen, gordijnen open, koffie drinken, neus snuiten), vervolgens elf pagina 's gematigde actie (ontbijten, scheren, aankleden, boodschappen doen in het nabijgelegen dorp).

Ik ben niet zo'n liefhebber van vervelingsliteratuur, maar dit heb ik toch met plezier gelezen, vooral vanwege de zeer rustgevende werking die ervan uitging. Maar het had natuurlijk niet veel langer moeten duren dan de twintig pagina's die dit deel van het boek nu in beslag neemt. Het klinkt wat schoolmeesterachtig, maar als ik het voor het zeggen had zou Van Lieshout in zijn volgende boek zijn neiging om werkelijk alles in detail te beschrijven iets meer in de hand moeten houden en wat meer moeite moeten doen om zijn verhaal georganiseerd te schrijven. Succes lijkt me dan gegarandeerd.