Guus Middag - Verklarend zakwoordenboekje van rare woorden (2021)

 

Woordenboeken en encyclopedieën worden nooit uitgelezen. Je zoekt er iets in op, je leest er wat in en zet ze dan weer weg. In die zin is het Guus Middag’s Verklarend zakwoordenboekje van rare woorden een uitzondering want ik denk dat er heel wat lezers zijn die dit boekje in z’n geheel tot zich zullen nemen. Niet achter elkaar, want elk stukje stemt wel even tot nadenken, en dat maakt snel moe.

De ‘rare woorden’ van Guus Middag zijn niet de vreemde uitdrukkingen zoals ‘een uiltje knappen’, waarbij iedereen zich wel eens heeft afvraagt waar dat vandaan komt. Daar geeft het etymologisch woordenboek al antwoord op. Middags ‘rare woorden’ komen vaak maar één keer in geschreven vorm voor (dodemansbrief, allesdier) of maar één keer op televisie gebruikte woorden (behangenees). Of het woord bestaat helemaal niet (droomsteen).

Wat ze gemeen hebben is dat ze Guus Middag tot nadenken aanzetten of zijn fantasie kittelden en tot een aardig  stukje tekst aanleiding gaven. In totaal honderdvijfenzeventig stuks, van ‘Aire’ tot ‘Zwouten’. En zo leidt de ziekte ‘pseumonoultramicroscopicsilicovolcanokoniosis’ (een in puzzelkringen bekende variant van de ziekte silicose) als vanzelf tot een partijtje schelden met als winnaar: ‘krijg de kankertyfusteringpokkenpest!’

Wie dat te veel is kan op verhaal komen bij een uitleg van wat Nescio bedoelde toen hij in 1955 noteerde ‘Elly, panklaar’. Of mee-treuren bij de dood van de laatste man die het Oebychs sprak en het ook had kunnen verstaan als er nog een andere Oebych in leven was. Om daarna wat te neuzen in de nasotheek, een plek in Kopenhagen waar een uitstalling te zien is van neuzen die oorspronkelijk gediend hebben om de afgevallen neuzen van historische beelden te vervangen (tot archeologen tegen die restauratie in opstand kwamen en de plaatsvervangende neuzen weer verwijderd werden).

Voor elk wat wils dus in dit bijzondere woordenboekje op zakformaat, met kennelijk genoegen en grote vaardigheid geschreven door Guus Middag. Over wiens naam Wikipedia meldt: ‘De naam Middag is een verbastering van “Midage”, dat is de Oudfriese vorm van “mid-oog”, met de betekenis “middelste (schier)eiland”.’ Het is maar een weet!

(Deze recensie verscheen op de website van Literair Nederland, 23 februari 2022)