Bart Lankester - Loes Hamel, model - actrice - vrijbuiter (2021)

Wie de jaren '60 heeft meegemaakt kent haar naam, wie van later datum is zegt de naam Loes Hamel niets.
Pas ruim 40 jaar na haar vroege overlijden, in 2017, kwam haar naam weer even in de publiciteit door de krokodillentranen die Jan Cremer stortte bij de TV-promotie van zijn boek Sirenen, het verhaal van hun tien jaar durende knipperlichtrelatie, door een ingewijde kort samengevat als ‘Loes hield van Jan en Jan hield van Jan’.
Maar Loes Hamel was méér dan de vergeefs roepende sirene van Jan. Dat laat de zojuist verschenen biografie Loes Hamel, model – actrice – vrijbuiter zien die historicus Bart Lankester over haar schreef, na gesprekken met meer dan 70 personen in haar leven, het lezen van de vele interviews die zij afgaf en het bestuderen van haar nagelaten herinneringen.

Leidsepleiners

Eind jaren vijftig en in het begin van de jaren zestig verzamelden zich dagelijks in café Reynders op het Leidseplein en café Eylders aan de Korte Leidsedwarsstraat een groep schrijvers, journalisten, acteurs, filmers en ander artistiek volk, tezamen de 'Pleiners' genoemd. Binnen dit wereldje werd Loes Hamel direct na haar komst een snel rijzende ster. Iedereen kende haar en zij kende iedereen. Loes was niet alleen mooi (al vond ze dat zelf niet: 'Ik ben niet mooi, ik hèb wat`), ze was ook aardig en toegankelijk. Fotograaf Dick Polak,destijds assistent van filmer Jan Vrijman herinnert zich: ”Ik liep opzichtig met mijn ziel onder mijn arm. Mijn huwelijk was al na een paar jaar op de klippen gelopen. Bij wie kon je beter je hart uitstorten dan bij mensenredder Loes? Een mooie vrouw die ook nog eens zwarte koffie dronk en Gitanes rookte? In haar Kever reden we bij volle maan naar Monnickendam. Onze vrijage was maar van korte duur. Daarna bleven we vrienden voor het leven.”

Loes Hamel (1938 – 1974) groeide in de jaren 50 op als Loes Blokker in het West-Friese dorp Andijk, als dochter van een vrijzinnig en links georiënteerd echtpaar.
Als er in de jaren '50 een programma als 'Het mooiste meisje van de klas' was geweest dan had Loes grote kans gemaakt er in voor te komen, want zij was dat. En zoals veel mooiste meisjes van de klas kwam ook zij in de mode terecht. Maar niet direct. Na de Ulo volgde ze een degelijke verpleegstersopleiding, haalde tot genoegen van haar ouders het verpleegsterskruisje, maar als zij in Amsterdam in het Wilhelmina Gasthuis gaat werken schrijf zij zich ook in voor een cabaret-opleiding en komt zo terecht in het Pleiners-wereldje. Ze trouwt al snel met de jonge acteur Jules Hamel.
In de jaren '60 werd de huwelijkstrouw minder ernstig genomen dan voordien, mede dankzij de introductie van de anticonceptiepil. Het huwelijk van Loes en Jules ging daar vrij snel aan ten gronde. Ook al omdat Loes in Parijs belandde. Biograaf Lankester schrijft:
“Iedereen kende iedereen in het Leidspleinwereldje en dat zorgde voor de nodige kruisbestuiving. Zo kon het dat Loes van het een in het ander rolde. Een fotograaf strikte haar voor een studioreportage, een couturier vroeg haar voor een show.
En voor ze het wist was ze de favoriete mannequin van Pierre Cardin in Parijs en de eerste Nederlandse vrouw die op de cover van het blad Vogue stond, in 1962. De bekendheid die haar dat opleverde zorgde voor nieuwe contacten en uitnodigingen. Er volgden enkele jaren waarin zij deel uitmaakte van de jetset, 'iets had' met Keith Richard en een tijdlang bij Jan Cremer in New York woonde totdat hij met Jayne Mansfield vertrok voor een toernee door Zuid-Amerika. Loes hakte de knoop door, keerde terug en in het vliegtuig naar huis voelde ze zich bevrijd. “Zo licht als een vogel die eindelijk weer kan vliegen.” staat  hierover in het  'Boek van de ervaringen van een mens op aarde', dat ze in de laatste maanden van haar leven schreef.

 

Shaffy Chantant

Een hoogtepunt voor haar was de  deelname in 1965 aan Shaffy Chantant met – behalve Ramses zelf – Liesbeth Liszt en Polo de Haas. Rames en Loes hadden al eens eerder samen opgetreden en het was voor hem vanzelfsprekend dat ze deel zou nemen aan zijn cabaret. Hij was vooral gecharmeerd van haar natuurlijke uitstraling en sterke persoonlijkheid, vertelde hij in interviews.
De productie kreeg lovende kritieken en ook Loes viel op: “Geestig en net zo mooi als wat ze draagt”(Het Parool). “Met haar surrealistische spel geeft ze het programma een eigen stijl”(Trouw).
“Ik vond Loes fascinerend” vertelde zanger en vriend Rob de Nijs aan biograaf Lankester,”Ze had een geweldige uitstraling, zo van: 'Dit podium is van mij'. Ze kon ook goed zingen. Met haar lage, wat hese stem deed ze me denken aan Hildegard Knef.”

De deelname aan Shaffy Chantant leidde weer tot andere optredens, zoals haar bijdrage aan het spraakmakende TV-programma 'Zo is het toevallig ook nog eens een keer'.
Dankzij haar nuchtere Andijkse opvoeding was Loes al met al toch weinig geneigd veel belang te hechten aan haar rol in Het Wereldje. Zo kon het gebeuren dat ze in 1967 van de ene dag op de andere koos voor een ander bestaan. Ze was verliefd geworden op de Californische hippie en Vietnam-weigeraar Michael Clyde Whelden. De minirokjes werden lange rokken en lange jurken in alle kleuren van de regenboog. Met hem bracht ze de laatste zeven jaar van haar leven door, trouwde met hem, maakte met hem lange reizen en woonde tussendoor met hem in een verbouwde boerderij in Andijk. Met Michael was ze ook in haar laatste jaar toen ze ziek werd en steeds zieker tot ze op 18 april 1974 overleed, 36 jaar jong. De laatste maanden schreef ze aan haar “Boek van de ervaringen”,  vol herinneringen en  overdenkingen. Enkele pagina's daarvan zijn opgenomen in het boek dat Bart Lankester over haar schreef. Zijn biografie-met-fotokaternen  geeft een mooi en genuanceerd beeld van Loes en de tijd waarin zij leefde. Jammer dat het maar zo kort was.

Deze recensie is verschenen in de opiniekrant Argus, 31 augustus 2021.