Ephraim Kishon – Salomon was niet goed wijs (1973)

 

Ik krijg regelmatig te horen dat het onzinnig is om een boek te recenseren als je zo evident weinig verstand van zaken heb als ik en alleen op je eigen smaak kunt afgaan. Dat is natuurlijk waar. Zo'n Ephraim Kishon van wiens vertaalde 'Nieuwe Satires' ik de drukproeven toegestuurd kreeg, zegt me niets. De informatieve achterflap met uitspraken van buitenlandse bladen ('irreparably funny', 'outrageously readable') ontbreekt, ook Buddingh's Encyclopedie voor de wereldliteratuur (de Slegte, ca 1956) maakt me niet wijzer.

Het is in elk geval een in het Duits schrijvende burger van Israël en iemand vertelde me dat zijn boeken in Duitsland en Amerika als broodjes de deur uit vliegen. Voor de rest zou het net zo goed een oude Weinreb-achtige nobelprijswinnaar kunren zijn als een jonge televisiekomiek. Als ik me tot het boek beperk, en dat is vermoedelijk wel het verstandigst, dan blijkt het te bestaan uit ca 40 vrij lange columns die nog het meest doet denken aan Art Buchwald.

Kishon neemt een alledaags verschijnsel en overdrijft dan de gebeurtenissen op merkbaar komische wijze of draait slachtoffer en beul om. Tot de overdrijving behoort bijvoorbeeld een verhaaltje waarin Kishon een aktetas bestelt en terecht komt bij Sigmund Wasserperl, de laatste professionele ambachtsman op dit gebied, die liever zou sterven dan prulwerk af te leveren. De rest van de geschiedenis laat zich raden: de aktetas komt nooit klaar, elke keer onderneemt Wasserperl lange expedities om iets essentieels te veroveren (gouden bedouinendraad voor de hengsels, zwanenmest om het leer te polijsten) en hij eindigt dan ook op een sterfbed in een ziekenhuis waar hij de schrijver de belofte afperst dat deze de rest van zijn leven zal wijden aan de voltooiing van de aktetas.
De omkeringsmethode demonstreert Kishon in een verhaal over het invullen van de toto, waarbij blijkt dat je die alleen kunt winnen als je iemand kunt vinden die absoluut geen verstand van voetbal heeft (wat steeds moeilijker blijkt te zijn).

Als ik het zo neerschrijf is het natuurlijk niet echt leuk en ik moet zeggen dat ik dan toch wel ongeveer de sfeer van het origineel getroffen heb. Wat Kishon schreef gaf me vaak wel het gevoel iets grappigs te lezen, maar toch kon ik er niet om lachen of glimlachen. Ik denk dat dat komt omdat hij er een wat oudbakken stijl bij hanteert en zijn grappen soms ook wat te lang uitspint. 'Olijk' en 'snaaks' zijn de termen die bij me opkomen als ik deze stukjes lees. Een klein voorbeeldje, over een hinderlijke vlieg:

'Zodra haar voorraad op was, vloog ze weer naar de schaal, voorzag zich van levensmiddelen en keerde weer op haar basis — mijn linkeroor — terug. Het was mij duidelijk dat deze vlieg krankzinnig was of op z'n minst zeer uitgesproken linkse sympathieën had.'

Begrijpt u: linkeroor — linkse sympathieën. Een grapje! Zo komen er nogal veel in deze bundel voor. Dat neemt niet weg dat het allemaal best leesbaar is en zelf vond ik het een uitstekend boekje om 's avonds in bed ongeïnteresseerd wat in te bladeren, in afwachting van de grote geeuw.

Deze recensie verscheen eerder in Vrij Nederland (6-10-1973).