Een grap - de beste boeken van 1976

Mijn boeken waren verzonnen en ik had ze een behoorlijk ongeloofwaardige inhoud gegeven. Tot mijn verbazing merkte niemand dat op. Tot ik toch een telefoontje kreeg van een uitgeverij.
Ik beschreef dit voorval in deel 1 van Het Bedrijf, de trilogie die ik schreef over mijn jaren bij tijdschriftenuitgeverij De Weekbladpers. De Hans in het verhaal ben ik. Hij heeft van Vrij Nederland (waarin hij recensies schrijft) het verzoek gekregen de beste boeken van het afgelopen jaar te kiezen.

Uit: Het Bedrijf – deel 1 Opwinding

Het jaar daarvoor had Hans zich geërgerd aan de dikdoenerij van andere recensenten, die om te laten zien hoe erudiet zij waren de meest schimmige buitenlandse elite-auteurs noemden. Bij voorkeur een uit het Swahili vertaalde doofstomme dichter-schilder. Geheel in stijl maakte hij een stukje over twee door hem bewonderde boekuitgaven. Eén betrof de in eigen beheer uitgegeven roman Ik niet van Rolf ter Haar, waarin de hoofdpersoon niet beschreven werd, maar zijn rol als het ware ‘uitgespaard’ was in het verhaal. De leegte bepaalde de contouren van het personage.
In het andere boek was hem opgevallen hoe knap schrijfster Joyce Kirschstein drie personages met dezelfde naam zo onderscheidend opvoerde dat je als lezer nooit twijfelde wie wie was. Als uitgeverij noemde hij bij dit boek Sijthof met één f in plaats van twee en hij was blij dat de zeer grondige correctoren van Vrij Nederland dat niet veranderden.
Toch kreeg hij in het begin van het nieuwe jaar een telefoontje.
"Ik zie hier in Vrij Nederland bij de beste boeken van 1976 een boek van onze uitgeverij staan," zei een aangename herenstem, Verboden oogst van Joyce Kirschstein, maar ik kan die titel helemaal niet in onze fondslijst vinden."
Hans voelde zich betrapt.
"Ach, dat was bedoeld als een grapje," zei hij, "daarom heb ik de naam van de uitgeverij expres ook verkeerd gespeld. Ziet u het? Heeft u het stukje voor u liggen?"
"Een grapje?" vroeg de herenstem, "is die hele pagina een grap?"
"Nee," zei Hans, die het wat benauwd kreeg, "alleen mijn stukje. U begrijpt wel, ik vind dat altijd zo’n dikdoenerij, de beste boeken van het jaar, dat ik dacht: weet je wat, ik verzin er gewoon twee. Haha."
Zijn lach was niet erg overtuigend.
"Nou, ik hoop maar dat we er niet al te veel aanvragen voor krijgen," zei de herenstem verongelijkt, "want dat kost ons dan een hoop werk om uit te leggen dat u een grappenmaker bent."
"Het spijt me," zei Hans ontnuchterd. Aan die consequentie had hij niet gedacht.
De heer was al vertrokken, vermoedelijk om zich te gaan beklagen bij de hoofdredacteur. Hans belde meteen Rinus, de interne telefoon ging gelukkig sneller.
"Hmm," zei Rinus, "goed dat je het me even vertelt. Sijthoff met één f? Dat zal de correctie dan wel terugveranderd hebben in twee."
"Nee, die ene f is blijven staan."
"Ook dat nog!" Het leek wel alsof Rinus nog het meest teleurgesteld was in zijn correctoren.
Maar bij dat commentaar liet hij het, Rinus was zelf ook geïnfecteerd met het Propria Cures-grappenvirus. Dat hij het toch niet leuk had gevonden merkte Hans eind 1977 en de jaren daarna. Nooit meer kreeg hij het verzoek mee te doen aan De Beste Boeken Van...
Het was voor hem geen straf. Maar nu, achteraf, vond hij de grap zelf ook niet leuk meer. Hij moest maar eens ophouden met dit soort ongein....

(Deze column verscheen op de Facebookpagina, 4-8-2021)