Mijn kennismaking met AI

In 2022 besloot Biblion z'n 700 koppen tellende rccensentencorps te vervangen door een AI-softwarepakket dat razendsnel de boeken doornam en al even snel het Biblion-verhaaltje erover kon schrijven. Het initiatief werd alom weggehoond: hoe kon een machine nu de menselijke proeflezer vervangen? Maar kennelijk maakt de AI-software geen grove fouten, want het werd snel stil rond deze kwestie. Toch verwachtte ik nog geen grootse prestaties van het AI-schrijfproces.

Ik vond een paar websites waar een AI-chatbot gratis geprobeerd kon worden. Laat ik er maar meteen een  serieus onderwerp in gooien, dacht ik en schreef als onderwerp voor een stuk op:

De artsen geven me nog 3 maanden te leven. Hoe vertel ik het mijn vrouw?

Ik kon opgeven hoe lang het stuk mocht worden (maximaal 200 woorden), in welke stijl ik het wilde hebben (kort en bondig) en voor welk publiek het geschreven moest worden (Argus-lezers). En kon toen op 'genereer' klikken. En ik wist vervolgens niet wat me overkwam.
Binnen enkele seconden levert Typetone AI deze tekst op:

Het nieuws dat artsen je nog maar drie maanden te leven geven, is ongetwijfeld overweldigend en moeilijk te verwerken. Maar het delen van deze informatie met je vrouw is een cruciale stap in het proces van acceptatie en steun vinden.
Om dit gesprek aan te gaan, is het belangrijk om een rustig moment te kiezen waarin jullie allebei de tijd hebben om te praten. Wees eerlijk en direct, maar ook voorzichtig met je woorden.
Begin door je waardering uit te spreken voor haar liefde en steun, en benadruk dat jullie samen sterk moeten zijn gedurende deze periode. Leg uit wat de artsen hebben gezegd, zonder al te veel medische details. Geef haar ruimte om haar emoties te uiten en stel open vragen om haar gedachten en gevoelens te begrijpen.
Bied ook aan om samen naar afspraken met de arts te gaan, zodat jullie beide betrokken kunnen zijn bij het behandelplan en eventuele beslissingen die genomen moeten worden.
Hoewel dit gesprek moeilijk zal zijn, kan openheid en eerlijkheid tussen jou en je vrouw helpen om sterker als koppel door deze moeilijke tijd heen te gaan.

Een mooie tekst, eerlijk is eerlijk. Goed doordacht en in keurige volzinnen verpakt hulpverlenersproza.
Maar dat het zo snel geproduceerd kon worden, letterlijk zonder nadenken, dat was verbijsterend. Schokkend ook, want tegelijk besef je wat een machtig wapen zo'n tekstmachine kan zijn. Denk maar eens aan al die internet-oplichters die tot nu toe vaak door de mand vallen vanwege hun slechte taalgebruik. Met AI schrijven ze in de toekomst de prachtigste beloften en de zieligste verhalen. Daar zal vermoedelijk niks tegen te doen zijn. Maar de verschillende AI-chatbots die ik uitprobeerde voor dit artikel hebben wel – kon ik merken - duidelijk beperkingen opgelegd gekregen die misbruik zouden kunnen voorkomen op het terrein van fake news en haatcampagnes.

Voor zover ik in mijn proeven kon nagaan zijn ook scabreuze teksten niet aan AI te ontlokken en anti-emancipatorische uitspraken zijn eveneens taboe.
AI levert over elk gewenst onderwerp primair zinnige teksten die een doorwrochte en geïnformeerde indruk maken.

De AI-software is er duidelijk op gericht om een analyse te maken van de kwestie die de gebruiker in zijn stuk aan de orde wil stellen, vervolgens de bestaande oplossingen aan te geven en – als het gaat om een minder plezierig onderwerp zoals ziekte of dood – adviezen te geven in hulpverlenersproza (zorg voor afleiding, meld je aan bij een hulpgroep,zoek professionele hulp).
Oersaai maar degelijk onderbouwd proza. Wijze woorden. Zeker bruikbaar voor routine-stukken, zij het erg clichématig. Maar niets voor een stuk in Argus.

 

Het meisje loos

Daarom probeerde ik eens wat lichters, zoals het onderwerp

'Daar was laatst een meisje loos, die wou gaan varen'.

Eens kijken wat een AI-writer dáárvan bakt.
Welaan, Chatbot Jasper AI komt tot een tekst van zo'n 400 woorden, met na de analyses deze conclusie:

'Daar was laatst een meisje loos' is meer dan alleen een oud liedje. Het is een tijdloos stukje cultureel erfgoed dat onderwijs biedt, discussies opent en ons eraan herinnert dat het streven naar persoonlijke vrijheid en gelijke kansen diep geworteld is in onze geschiedenis. Laten we op de muziek van dit historische lied dansen en ons laten inspireren door de moed van het meisje loos die droomde van de zee en avontuurlijke horizonten.

Dit zijn verhalen die ons herinneren aan waar wij vandaan komen en ons uitdagen na te denken over waar wij naartoe willen. Papieren lezers, ambitieuze dromers, en erfgenamen van de Nederlandse handelsgeest, laten we de moed van ons meisje loos koesteren en haar avontuurlijke geest in een nieuw tijdperk brengen.

 

Nog net niet de VOC-mentaliteit erbij gehaald, maar veel  scheelt het niet. En de andere Chatbots konden ook niet nalaten onze glorieuze zee-historie op te hemelen en de emancipatorische drijfveer van van het loze meisje. Waar trouwens aan getwijfeld kan worden voor wie ook de laatste coupletten van het lied kent. De chatbots behoorden daar kennelijk toch niet toe.

 

De koe en de haas
Het begon me langzamerhand te ergeren dat ik alleen maar serieuze teksten aan de AI-schrijvers kon ontlokken. Gevoel voor humor was er niet in te bespeuren, ook al bood het loze meisje die kans wel.
Dan maar een radicale poging ondernemen om de AI-chatbots uit de plooi te krijgen. Ik stelde ze een vraag die mij – en velen met mij –  keer op keer toch wel een paar tellen bezig houdt:

Hoe vangt een koe een haas?

De teruglopende hazenstand in Nederland baart deskundigen al decennia zorgen en alhoewel iedereen er van uitgaat dat koeien daar niet de oorzaak van zijn komt zo'n gezegde natuurlijk niet gehéél uit de lucht vallen.
Zouden de AI-hersenen hier iets aardigs over kunnen bedenken?

Jasper AI, over het algemeen beschouwd als de beste AI-chatbot bakte er dit van:
Hoe kan een koe een haas vangen?
Stel je voor dat je een koe hebt die, uitgestrekt over groene weiden, besloten heeft dat ze de adrenaline van de jacht wil ervaren en een onschuldige haas wil pakken. Hoe zou ze dat aanpakken? Het lijkt erop dat we een komisch stripverhaal binnenlopen, maar het is interessant om te zien hoe we verschillende wezens hetzelfde doel zien benaderen.
Eerst en vooral zouden we moeten erkennen dat koeien, hoewel zeer capabele dieren, niet typisch roofdieren zijn - en al zeker geen jagers. Koeien zijn gespecialiseerd in herkauwen en grazen; ze hebben geen uitrusting voor de jacht, zoals klauwen of scherpe tanden. Hun voornaamste reactie als het op vluchten zou neerkomen, want de jacht is niet bepaald hun tweede natuur.
Dus, als je een koe hebt die een haas wil vangen, zal zij waarschijnlijk proberen hetzelfde aanpakken als bijvoorbeeld een hond dat zou doen. Ze zou kunnen proberen om de haas in te sluiten door eromheen te lopen en zo de haas geleidelijk in het nauw te drijven. Een andere strategie zou zijn om plotseling naar de haas te rennen, in de hoop het dier te intimideren en zo een kans te krijgen om het te vangen.
Natuurlijk zouden we nooit willen dat onze koe haar innerlijke jager ontdekt. Maar het idee van een koe die een haas probeert te pakken is zeker grappig, en het onderstreept hoe verschillende dieren inherente en zeer specifieke manieren hebben om hun prooien te benaderen.

Een zwakke poging met een wel erg goedkope slotzin, vind ik. Maar Copy AI, de tweede beste AI-chatbox volgens kenners maakt zich er wel erg makkelijk van af:

Een koe vangt doorgaans geen hazen. Hazen zijn snelle dieren die goed kunnen rennen, terwijl koeien relatief traag zijn en voornamelijk grazen. De voeding van een koe bestaat voornamelijk uit gras en ander plantaardig materiaal, terwijl hazen voornamelijk herbivoren, zoals gras, maar ook kleine knaagdieren eten. In het wild jagen koeien niet op hazen of andere kleine dieren. Ze hebben ook niet de juiste anatomie of jachtvaardigheden om dit te doen.

Tja. En ook nog liefst drie keer het woord 'voornamelijk' in twee zinnen. Foei!

Geen enkele poging iets van dit onderwerp te maken doet Chatbot Typetone, dat in hulpverlenersproza zo uitblonk.
Het programma deelt de benieuwde lezer koeltjes mee: Een koe vangt geen haas. Het legt verder uit  dat koeien groot en log zijn  en hazen snel en wendbaar. En ze hebben ook verschillende voedingsbehoeften wordt hier zonder enige noodzaak aan toegevoegd. Om te eindigen met het licht verwijtende:

Hoewel het misschien grappig klinkt om te denken aan een koe die achter een haas aanrent, is het niet iets wat in werkelijkheid zou gebeuren.

Daar kunnen we het mee doen. Typetone vindt mij duidelijk een lolbroek die het schrijven van artikelen niet serieus neemt. Enigszins betrapt wendde ik me toch tot Writesonic, de vierde AI-chatbot die ik probeerde. En daar gebeurde het wonder. Soepel uit de pen vloeide in enkele seconden dit bepaald niet slechte verhaaltje. In het Engels weliswaar, maar die taal leent zich ook goed voor tongue in cheek stukjes:

Ah, the age-old question of how a cow catches a hare. It's quite the sight to behold, let me tell you. Picture this: a majestic cow, with its slow and steady gait, attempting to catch a nimble hare. It's like watching a tortoise try to catch a cheetah. But don't underestimate the power of determination, my friend.
You see, the cow may not be the fastest animal in the barnyard, but it has a few tricks up its sleeve. First off, it utilizes its size to its advantage. With one swift moo, the cow creates a mini earthquake that shakes the ground beneath the hare's feet. Talk about an unexpected tactic! While the hare is trying to regain its balance, the cow slowly inches closer, inch by inch.
But that's not all. The cow also employs its secret weapon: its long, luscious tail. With a flick of its tail, it creates a whirlwind of dust and confusion, temporarily blinding the poor hare. It's like a bovine tornado in action! And while the hare is busy rubbing its eyes, the cow gets even closer.
Now, I won't lie to you and say that the cow always catches the hare. Let's be real here - it's a bit of a long shot. But hey, stranger things have happened on the farm. And who knows, maybe one day we'll witness this legendary event. Until then, let's just appreciate the sheer audacity of a cow trying to catch a hare. It's a tale for the ages.

Dat mag er zijn, wat mij betreft. Een beetje popie-jopie, maar hey, let's be real, it's still beginners prose.
Vreemd is wel dat géén van de AI-chatbots er toe kwam eens in krantenarchieven te kijken hoe een koe een haas vangt. Het gebeurt inderdaad niet vaak en haalt juist daarom de krant.

Zo meldde Het Vrije Volk op 22 oktober 1949:

HOE EEN KOE EEN HAAS VANGT?
Dat kan boer Übbens in het Groningse Oldenzijl u vertellen!
Want hü was er zelf bij, toen van de week een van zijn koeien een schuiver nam door de wei en boven op een in zijn leger liggende haas sprong. Langoor was op slag dood.'

Waarvan akte.

(Dit stuk verscheen in de krant Argus, 28 februari 2024)